Ωτίτιδα

Τι είναι η ωτίτιδα;

Η ωτίτιδα είναι μια πάθηση που εμφανίζεται στο αυτί όταν υπάρχει φλεγμονή ή λοίμωξη σε κάποιο σημείο του. Μπορεί να προκληθεί μετά από ένα απλό κρυολόγημα ή όταν υπάρχει αυξημένη υγρασία, όπως για παράδειγμα μετά το κολύμπι ή το ντους. Ανάλογα με το ποιο μέρος του αυτιού παρατηρείται η φλεγμονή ή η λοίμωξη, διακρίνεται σε δύο είδη: την εξωτερική και τη μέση ωτίτιδα. Ωστόσο, η μέση ωτίτιδα είναι εκείνη με τα υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά.

Όπως είναι φυσικό, τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά τα πιο συνηθισμένα είναι ο πόνος, το αίσθημα πίεσης, ο πυρετός ή ακόμα και η έκκριση υγρού από το αυτί. Η έγκαιρη επίσκεψη στον ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) είναι ύψιστης σημασίας, καθώς όσο πιο άμεσα γίνει η διάγνωση, τόσο πιο γρήγορη και αποτελεσματική θα είναι και η αντιμετώπισή της. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία είναι απλή και βοηθά στην πλήρη αποκατάσταση, χωρίς φόβο εμφάνισης κάποιας επιπλοκής.

Ποια είναι τα αίτια της ωτίτιδας;

Όπως όλες οι παθήσεις, έτσι και η ωτίτιδα δεν εμφανίζεται τυχαία. Υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που ευθύνονται για την ανάπτυξή της. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα πιο συχνά αίτια που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή ή λοίμωξη στο αυτί, οδηγώντας σε ωτίτιδα:

• Κρυολόγημα ή λοίμωξη του αναπνευστικού: Μια απλή ίωση ή κάποιο βακτήριο μπορεί να είναι η αιτία εμφάνισης ωτίτιδας. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση υγρού στο μέσο σημείο του αυτιού, οδηγώντας σε μία από τις πιο γνωστές μορφές ωτίτιδας, τη μέση ωτίτιδα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα παιδιά μικρής ηλικίας είναι πιο επιρρεπή, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται υψηλά ποσοστά ωτίτιδας.
  
  
• Υγρασία στο αυτί: Μετά το μπάνιο ή το κολύμπι σε θάλασσα ή πισίνα, δημιουργείται υγρασία στην περιοχή των αυτιών. Έτσι, η παρατεταμένη έκθεση σε υγρασία ευνοεί την ανάπτυξη βακτηρίων στο εξωτερικό σημείο του αυτιού, προκαλώντας εξωτερική ωτίτιδα. Αυτή η μορφή ωτίτιδας, εξαιτίας του λόγου που προκαλείται, είναι γνωστή και ως “αυτί του κολυμβητή”.
  
  
• Κακή υγιεινή και χρήση μπατονέτας: Μπορεί η μπατονέτα να σε βοηθά να ανακουφιστείς από τυχόν φαγούρα που προκαλεί η συσσώρευση κεριού στο αυτί, αλλά αν δεν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να ερεθίσει ή να τραυματίσει το εσωτερικό του αυτιού, δημιουργώντας φλεγμονή και οδηγώντας σε εμφάνιση ωτίτιδας.
  
  
• Αλλεργίες: Η πιο γνωστή εποχή εμφάνισης αλλεργιών είναι φυσικά η άνοιξη. Άτομα με ρινική συμφόρηση ή φλεγμονή από αλλεργική ρινίτιδα τείνουν να  επηρεάζονται στην περιοχή του αυτιού, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα εμφάνισης ωτίτιδας.
  
  
• Ανατομία του παιδικού αυτιού: Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω τα μικρά παιδιά παθαίνουν πιο εύκολα ωτίτιδα, κυρίως επειδή ο σωλήνας που συνδέει το αυτί με τη μύτη τους είναι πιο κοντός και στενός, με αποτέλεσμα να φράζει εύκολα όταν αρρωσταίνουν. Επιπλέον, το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως, οπότε δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις λοιμώξεις τόσο αποτελεσματικά όσο ένας ενήλικας.
  
  
• Αδύναμο ή πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα: Αν εξαιτίας κάποιας ασθένειας, έντονου άγχους, κούρασης ή ακόμα και κακής διατροφής το ανοσοποιητικό μας είναι εξασθενημένο. Τότε το σώμα μας δυσκολεύεται να καταπολεμήσει βακτήρια και ιούς. Επομένως, όταν παρατηρείται πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα, ο κίνδυνος εμφάνισης ωτίτιδας είναι αρκετά υψηλός.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ωτίτιδας;

Τα συμπτώματα της ωτίτιδας ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, τη σοβαρότητα της λοίμωξης και το σημείο του αυτιού που έχει επηρεαστεί (εξωτερικό ή μέσο αυτί), ενώ μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες.

Αναρωτιέσαι πώς θα καταλάβεις αν πρόκειται για φλεγμονή στο αυτί; Υπάρχουν ορισμένα σημάδια που είναι πιο συχνά και χαρακτηριστικά, και θα σε βοηθήσουν να τα αναγνωρίσεις εγκαίρως. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα πιο συχνά συμπτώματα που σχετίζονται με την ωτίτιδα:

• Έντονος πόνος στο αυτί: Ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα της ωτίτιδας είναι ο πόνος στο αυτί. Μπορεί να είναι συνεχόμενος ή να επιδεινώνεται όταν ξαπλώνεις ή καταπίνεις. Αν νιώσεις αυτό το είδος πόνου, είναι το “καμπανάκι” που δεν πρέπει να αγνοήσεις, γιατί όσο καθυστερείς, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να επιδεινωθεί η κατάσταση.
  
  
• Αίσθημα πίεσης ή “βουλωμένου” αυτιού: Πολλά άτομα περιγράφουν το αυτί σαν να έχει κλείσει ή να υπάρχει μέσα του νερό. Είναι ένα σύμπτωμα που συχνά εμφανίζεται μετά από βουτιές ή μπάνιο, και γι’ αυτό μπορεί να το αποδώσει κανείς σε κάτι αθώο. Όμως, στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι μιας φλεγμονής που χρειάζεται προσοχή.
  
  
• Πυρετός: Αν παρατηρήσεις ότι ανεβάζεις πυρετό σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα, αυτό μπορεί να σημαίνει πως υπάρχει λοίμωξη στο μέσο αυτί. Ο πυρετός είναι πιο συχνός στα παιδιά, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως οι ενήλικες πρέπει να τον αγνοούν.
  
  
• Εκροή υγρού από το αυτί: Η παρουσία υγρού που τρέχει από το αυτί συνήθως σχετίζεται με μικρή ρήξη του τυμπάνου. Το υγρό μπορεί να είναι διαυγές, κιτρινωπό ή ακόμα και με ίχνη αίματος, κάτι που συνήθως υποδεικνύει πιο προχωρημένο στάδιο της φλεγμονής.
  
  
• Μειωμένη ακοή: Εξαιτίας της φλεγμονής ή της παρουσίας υγρού, μπορεί να υπάρξει προσωρινή δυσκολία στην ακοή. Σε ορισμένες περιπτώσεις η απώλεια ακοής είναι πιο έντονη, ενώ σε άλλες ήπια και παροδική.
  
  
• Απώλεια ισορροπίας ή ζαλάδα: Το αυτί παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας. Έτσι, σε κάποιες περιπτώσεις ωτίτιδας, ειδικά όταν επηρεάζεται το εσωτερικό αυτί, μπορεί να προκύψουν διαταραχές στην ισορροπία ή αισθήμα ζάλης, που δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα.

Ποια είναι τα είδη ωτίτιδας;

Τα διαφορετικά είδη ωτίτιδας προκύπτουν ανάλογα με το σημείο του αυτιού που έχει επηρεαστεί. Ωστόσο, το κάθε είδος παρουσιάζει τα δικά του χαρακτηριστικά και συμπτώματα. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά όλα τα είδη της ωτίτιδας:

• Εξωτερική ωτίτιδα (ή “αυτί του κολυμβητή”)
  Αυτός ο τύπος ωτίτιδας εμφανίζεται στο εξωτερικό μέρος του αυτιού, δηλαδή στο κανάλι που οδηγεί μέχρι το τύμπανο. Συνήθως προκαλείται από υγρασία, η οποία παγιδεύεται μετά από μπάνιο, θάλασσα ή πισίνα και δημιουργεί το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων. Τα συμπτώματα της εξωτερικής ωτίτιδας μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, φαγούρα, ερυθρότητα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έκκριση υγρού.
  
  
• Οξεία μέση ωτίτιδα
  Η οξεία μέση ωτίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή και εμφανίζεται κυρίως στα παιδιά. Η φλεγμονή δημιουργείται στο μέσο αυτί, δηλαδή στον χώρο πίσω από το τύμπανο, και συνήθως σχετίζεται με ιογενείς λοιμώξεις, όπως το κοινό κρυολόγημα. Ορισμένα από τα βασικά συμπτώματα είναι ο έντονος πόνος στο αυτί, ο πυρετός, η μειωμένη ακοή και, σε κάποιες περιπτώσεις, η εκροή υγρού.
  
  
• Εκκριτική μέση ωτίτιδα (ή ορώδης)
  Σε αντίθεση με άλλα είδη, στην εκκριτική μέση ωτίτιδα δεν παρατηρείται οξύς πόνος ή έντονη λοίμωξη, αλλά υπάρχει συγκέντρωση υγρού στο μέσο αυτί. Θεωρείται πιο ύπουλη, καθώς δεν προκαλεί πάντα εμφανή συμπτώματα και συχνά παραβλέπεται. Συνήθως εμφανίζεται ως αποτέλεσμα προηγούμενης οξείας μέσης ωτίτιδας, δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας ή λόγω αλλεργιών. Οι ασθενείς ενδέχεται να αισθάνονται το αυτί τους «βουλωμένο» και να παρατηρούν μείωση στην ακοή τους.
  
  
• Χρόνια μέση ωτίτιδα
  Όταν η ωτίτιδα διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή επανεμφανίζεται συχνά, τότε πρόκειται για χρόνια μέση ωτίτιδα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν επίμονη εκροή υγρού, διάτρηση του τυμπάνου και μειωμένη ακοή. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά και εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πλήρη απώλεια ακοής.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για την ωτίτιδα;

Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται: “Χρειάζομαι αντιβίωση; Θα περάσει μόνο του;”. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει μία και μοναδική απάντηση, καθώς η σωστή αντιμετώπιση εξαρτάται από το σημείο του αυτιού που έχει προσβληθεί (εξωτερικό ή μέσο αυτί), την ηλικία του ασθενούς, τα συμπτώματα και τη γενική του κατάσταση.

Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά οι πιο συχνές θεραπευτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται στην περίπτωση της ωτίτιδας:

• Αντιβιοτικά (τοπικά ή από του στόματος)
  Αν υπάρχει βακτηριακή λοίμωξη, κάτι που παρατηρείται συνήθως στη μέση ωτίτιδα, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά. Ανάλογα με την περίπτωση, αυτά μπορεί να είναι σε μορφή σταγόνων για το αυτί ή σε χάπια.
  
  
• Αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα
  Για την ανακούφιση από τον πόνο και τη μείωση της φλεγμονής, ο γιατρός συστήνει συχνά αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη ή η παρακεταμόλη. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και σε παιδιά, αλλά πάντα ακολουθώντας τις οδηγίες του ωτορινολαρυγγολόγου (ΩΡΛ).
  
  
• Σταγόνες για το αυτί
  Οι σταγόνες με αντιβιοτικά ή/και κορτιζόνη είναι η πιο συχνή μορφή θεραπείας, ειδικά στην εξωτερική ωτίτιδα (“αυτί του κολυμβητή”). Βοηθούν στον έλεγχο της μόλυνσης και στην ανακούφιση από την ενόχληση και τον κνησμό.
  
  
• Ζεστές κομπρέσες στο αυτί
  Ανάλογα με τη μορφή της ωτίτιδας και την ανθεκτικότητα στον πόνο, ο ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) μπορεί να προτείνει την εφαρμογή μιας ζεστής κομπρέσας εξωτερικά στο αυτί. Είναι ιδανική για να προσφέρει ανακούφιση, κυρίως σε περιπτώσεις μέσης ωτίτιδας. Ωστόσο, δεν αποτελεί θεραπευτική λύση από μόνη της και χρειάζεται να συνδυάζεται με φαρμακευτική αγωγή.
  
  
• Καθαρισμός του αυτιού από ειδικό
  Σε περιπτώσεις εξωτερικής ωτίτιδας, όπου υπάρχει συγκέντρωση υγρού ή κεριού, ο καθαρισμός από ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) είναι απαραίτητος. Είναι πολύ σημαντικό να αποφεύγεται η χρήση μπατονέτας στο σπίτι, καθώς μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση ή να προκαλέσει τραυματισμό στο αυτί.
  
  
• Αναμονή και παρακολούθηση
  Σε ορισμένες ήπιες περιπτώσεις, ειδικά σε παιδιά με ήπια μέση ωτίτιδα, αν τα συμπτώματα δεν επιδεινωθούν μέσα σε 48-72 ώρες, η φλεγμονή συχνά υποχωρεί από μόνη της χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών.

Πότε πρέπει να επισκεφτώ γιατρό;

Αν έχεις κάποιο από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως επίμονο πόνο, πυρετό ή εκροή υγρού από το αυτί, και δεν βελτιώνονται μετά από 2-3 ημέρες, είναι σημαντικό να επισκεφτείς τον ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ). Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία είναι το “κλειδί” για την αποφυγή επιπλοκών και την ταχύτερη ανάρρωση.

Χρήσιμη συμβουλή

Μην προσπαθείς να θεραπεύσεις την ωτίτιδα μόνος σου, ειδικά με “σπιτικές” μεθόδους ή φάρμακα χωρίς ιατρική καθοδήγηση. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και αυτό που λειτούργησε σε κάποιον άλλον, ίσως να μην είναι σωστό για εσένα.

Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται περισσότερο η ωτίτιδα;

Η ωτίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο είναι ιδιαίτερα συχνή στα βρέφη και στα μικρά παιδιά, κυρίως μέχρι την ηλικία των 5 ετών. Αυτό συμβαίνει γιατί το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν είναι ακόμη πλήρως ανεπτυγμένο και η ανατομία του αυτιού τους (ειδικά ο ακουστικός σωλήνας) συμβάλλει στη συσσώρευση υγρού επομένως και στη δημιουργία φλεγμονών. Ωστόσο, τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν εξωτερική ωτίτιδα, ειδικά το καλοκαίρι ή μετά από πολύωρη χρήση ακουστικών.

Στους ενήλικες και τους ηλικιωμένους, η ωτίτιδα εμφανίζεται πιο σπάνια, αλλά φυσικά δεν είναι ανύπαρκτη. Η εξωτερική ωτίτιδα μπορεί να προκληθεί από ερεθισμό, υγρασία ή χρήση μπατονέτας, ενώ η μέση ή η χρόνια ωτίτιδα μπορεί να σχετίζεται με άλλες παθήσεις, όπως αλλεργίες ή εξασθενησμένο ανοσοποιητικό. Επιπλέον, κυρίως στους ηλικιωμένους, αν η λοίμωξη δεν αντιμετωπιστεί σωστά, υπάρχει κίνδυνος για μείωση της ακοής ή υποτροπές.

Μπορεί η ωτίτιδα να οδηγήσει σε πλήρη κώφωση;

Σε σπάνιες αλλά σοβαρές περιπτώσεις η ωτίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια ακοής. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν δεν αντιμετωπίζεται σωστά ή κάποιος πάσχει από χρόνια μέση ωτίτιδα. Η χρόνια μέση ωτίτιδα, ειδικά όταν συνοδεύεται από διάτρηση τυμπάνου και συνεχές έκκριμα, ενδέχεται να προκαλέσει μόνιμες βλάβες στο μέσο ή και στο εσωτερικό αυτί, επηρεάζοντας τα ακουστικά οστάρια και τη συνολική λειτουργία της ακοής.

Συμπέρασμα

Η ωτίτιδα είναι μία από τις πιο συχνές φλεγμονές που εμφανίζονται στην περιοχή το αυτιού και μπορεί να παρουσιαστεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, με μεγαλύτερη συχνότητα στα παιδιά. Οι αιτίες που προκαλούν την εμφάνιση της αλλά και οι διαφορετικές μορφές της απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στην παρακολούθηση των συμπτωμάτων. Ένας απλός πόνος ή αίσθηση ότι το αυτί έχει βουλώσει μπορεί να είναι μόνο η αρχή και η παραμέληση τους να οδηγήσει σε επιπλοκές.

Η πρόληψη είναι το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου. Έτσι, με την πρώτη ένδειξη δυσφορίας καλό θα ήταν να προγραμματίσεις μια επίσκεψη στον ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) σου. Η ωτίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αρκεί να μη την αγνοήσουμε και να ακολουθήσουμε πιστά τις οδηγίες του ειδικού.